Rycerz

Interpretacja

Obraz namalowany w pierwszych miesiącach stanu wojennego, wystawiony był dopiero końcem 1983 roku, podczas XX Ogólnopolskiej Wystawy Malarstwa Bielska Jesień. Wystawa odbyła się po rocznej przerwie, kiedy próbowano podjąć inicjatywę zawieszonego w tym czasie ZPAP, głównego dotąd organizatora Bielskiej Jesieni. Jak się okazało podczas obrad konkursowych, jurorzy najwyżej ocenili prace, w których autorzy sportretowali samych siebie, w entourage’u odnoszącym się do nowej sytuacji politycznej. Marian Rak otrzymał Złoty Medal za cykl autoportretów „Konteksty”, a Andrzej Gilman – Srebrny Medal. Jego „Rycerz”, o rysach autora, w średniowiecznej zbroi, na tle młodopolskich wierzb, odwołuje się do autoportretów Jacka Malczewskiego. Malowany w innych, niż zabory, ale również tragicznych czasach stanu wojennego, wyrażał podobne uczucia Polaków za pomocą zbliżonych symboli. Z rękami owiniętymi skrwawionymi bandażami, wpatrzony w niepewną przyszłość, wygląda jak uciekinier zabłąkany na bagnach po przegranej bitwie. Jego „Rycerz” jest bardziej zagubiony, niż ten Malczewskiego, nie ma jego siły, nie ma pomocników – faunów, chimer aniołów. Dobrze oddaje nastrój beznadziei i bezradności, które ogarnęło wówczas społeczeństwo polskie.

Bibliografia

– Kat. wyst. XX Ogólnopolska Wystawa Malarstwa "Bielska Jesień ‘83", s. 16

– Kat. wyst.: Bielska Jesień 1962–1987. Ogólnopolska Wystawa Malarstwa, wystawa laureatów, BWA, Bielsko-Biała, 1988, s. 48.

– Kolekcja Sztuki Galerii Bielskiej BWA [album], red. i oprac. G. Cybulska, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała 2011, ss. 51, 212.

– „Relacje–Interpretacje”, nr 1/2013, s. 4.

– Pokaz 4. postscriptum. Jak powstają kolekcje sztuki i dizajnu, http://bielskobiala.wyborcza.pl/bielskobiala/56,88025,20689240,Pokaz_4_postscriptum_Jak_ powstaja_kolekcje_sztuki.html.

– Pokaz 4. postscriptum. Jak powstają kolekcje sztuki i dizajnu – www.galeriabielska.pl, [dostęp: 10.09.2016].

– Pokaz 4. postscriptum. Jak powstają kolekcje sztuki i dizajnu https://www.facebook.com/galeriabielska/photos/ms,  [dostęp: 20.09.2016].

Wystawy

1983 – XX Ogólnopolska Wystawa Malarstwa "Bielska Jesień ‘83", Srebrny medal.
1988 – Bielska Jesień 1962–1987. Ogólnopolska Wystawa Malarstwa, wystawa laureatów, BWA, Bielsko-Biała, 1988.
2012 – „Bielsko XXI – Korzenie”, wystawa zbiorowa, Bielskie Centrum Kultury, Bielsko-Biała, repr. na zaproszeniu.
2016 – Pokaz 4. postscriptum. Jak powstają kolekcje sztuki i dizajnu (1 – 19.09.2016).