Dokumenty rzeczowe z akcji Msza Romantyczna, 1978-2005; rzeźba w drewnie „Ołtarz spełnienia” złożona z 23 elementów

Opis

„Msza Romantyczna" , 16.IX.1978, Galeria Krzysztofory, Kraków Jerzy Hanusek, opis akcji [w:] „Zwidy, Wyrocznie, Ołtarze, Wyzwania”, Muzeum Narodowe w Poznaniu, 1995 : miejsce akcji: Piwnica Galerii Krzysztofory.

W głębi galerii, na środku, leży w poprzek długi pas białego płótna z napisem OŁTARZ SPEŁNIENIA. Na płótnie stoi drewniany obiekt. Na czterech, dosyć wysokich nóżkach umocowano dwie połówki rozłupanego kloca, w taki sposób, że płaskie powierzchnie tworzą blat stolika. Pod spodem, pomiędzy nóżkami wisi okrągły blaszany gong. Po przeciwległych stronach blatu osadzone zostały dwa sterczące do góry, odchylone na zewnątrz, grube kołki. Połączone są one długą poziomą listwą, na której końcach przymocowano solidne, pionowe, wygięte w łuk drągi. Pod ścianą stoi prosto sklecony stolik. Przed nim leży pas płótna z napisem OŁTARZ ARTYSTY. Na stoliku leżą farby, siekiera, pucka. W innym miejscu stoi stolik, na którym postawiono butelkę z winem i kieliszki. Na podłodze stoi pieniek, przy nim klocki drewna przykryte białym płótnem. Akcja. Autor wchodzi do sali nagi, na szyi ma zawieszony gruby plik dużych plansz wykonanych z szarego płótna. Płótna rozpięte są na listewkach, sięgają prawie do podłogi. Na planszach wypisane zostały tytuły manifestacji przeprowadzonych w ciągu ostatnich dziesięciu lat; także daty, miejsca wykonania i znaki graficzne wiążące się z charakterem i przebiegiem manifestacji. Autor podchodzi do ołtarza artysty i wyjaśnia w kilku słowach rocznicowy charakter manifestacji. Następnie zanurza pędzel w zielonej farbie i podpisuje na sobie pierwszą planszę z napisem PRZEPOWIEDNIA I. Zdejmuje planszę z szyi i pracownik galerii wiesza ją na ścianie. Następuje podpisywanie i wieszanie kolejnych plansz: PRZEPOWIEDNIA II, CHLEB MALOWANY CZARNO, CHLEB MALOWANY KOLOROWO, TRANSFIGURACJA I, TRANSFIGURACJA II, OŁTARZ AUTORSKI, LICYTACJA, OŁTARZ TWARZY, PAMIĄTKA, OŁTARZ EROTYCZNY, RUNDA HONOROWA, DREWNIANA DROGA, OGNISKO SZTUKI, RYTUAŁ SZCZEROŚCI, RYTUAŁ EGZYSTENCJALNY, RYTUAŁ KULTURY, DZIEŁO ŻYCIA, MSZA ARTYSTYCZNA, POMNIK ARTYSTY. Gdy ostatnia plansza-dokument zostaje podpisana i powieszona na ścianie autor zostaje całkiem nagi. Bierze pędzel i składa podpis na własnym ciele. Z siekierą w ręku podchodzi następnie do pnia i okrywa się płótnem, którym przykryte były klocki drewna. Płótno tworzy krótką tunikę, na plecach widnieje napis OFIARA. Autor rąbie na pniu klocki drewna i szczapki przenosi do OŁTARZA SPEŁNIENIA. Układa na nim stosik i rozpala ognisko. Ogień płonie coraz mocniej, zaczyna przepalać poziomą listwę biegnącą nad blatem stolika. Autor odgrodzony jest od publiczności coraz wyższym płomieniem. Po dłuższej chwili wyczekiwania listwa przepala się, dwie krzywe kłody umocowane na jej końcach opadają nagle na dół i z dwóch stron jednocześnie uderzają w metalowy, wiszący pod stolikiem gong. W ciszy rozlega się donośny dźwięk. Autor podchodzi teraz do stołu z winem, rozlewa je do kieliszków i jednocześnie maluje na swojej szacie czerwone kwiaty. Po rozlaniu wina nakrywa kieliszki złożonym w harmonijkę płótnem z napisem DEKORACJA. Wraca do "Ołtarza Spełnienia" i gasi ogień. Odchyla wiszące kłody nieco w górę i przepaloną listwę związuje sznurem, w taki sposób, że poruszenie konstrukcji wywołuje dźwięk gongu. Zdejmuje swoją szatę, wiesza ją na tym sznurze i nagi wychodzi z Sali [Jerzy Hanusek].

Interpretacja

Andrzej Kostołowski, „Uwagi o profetyzmie Jerzego Beresia”, Obieg.pl: 

Bibliografia

– Jerzy Bereś, „Msza romantyczna” (opis manifestacji) [w:] „Msza romantyczna”, wyd. Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska, Kraków 1978; [przedruk w:] „Grupa Krakowska (dokumenty i materiały)”, cz. II, wyd. Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska, Kraków 1991, s. 81-82
– J. Bereś, Zwidy, Wyrocznie, Ołtarze (szkic autobiograficzny) [w:] Zwidy, Wyrocznie, Ołtarze, wyd. Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska, Kraków 1991
– J. Bereś, J.B. a Grupa, 2008 [w:] Grupa Krakowska. Dokumenty i materiały z lat 1932-2008, wyd. Cricoteka, Kraków;
– J. Bereś, Wstyd. Między podmiotem a przedmiotem, red. Jerzy Hanusek, wyd. Stowarzyszenie Artystyczne Otwarta Pracownia, Kraków, 2002
– Zwidy, Wyrocznie, Ołtarze, red. A. Węcka, wyd. Muzeum Narodowe w Poznaniu, Poznań 1995
– Strona internetowa Galerii Bielskiej BWA, „Polscy radykalni performerzy 1967–1989”, Galeria Bielska BWA, www.galeriabielska.pl (dostęp 20.05.2014)
– Polscy radykalni performerzy w Galerii Bielskiej BWA, portal internetowy O.pl; http://news.o.pl/2014/05/06/polscy-radykalni-performerzy-bielska-bwa-bielsko-biala/ (dostęp: 2014-05-06)
– A. Kostołowski Uwagi o profetyzmie Jerzego Beresia [w:] Portal internetowy: Obieg, 17.06.2014.
– http://www.obieg.pl/prezentacje/32643 (aktualizacja 17.06.2014)
– 50-lecie pracy twórczej Jerzego Beresia. „Taczki globalne (2004/5), Stowarzyszenie Artystyczne Grupa Krakowska, Ośrodek Dokumentacji Sztuki Tadeusza Kantora Cricoteka, akcja: odtworzenie „ołtarza spełnienia” z 1978 r. (30 września 2005)
– reprodukcja na plakacie wystawy „Polscy Radykalni Performerzy. 1967–1989”, (17.05–8.06. 2014), Galeria Bielska BWA.

Wystawy

1978 – „Msza Romantyczna”, akcja, Galeria Krzysztofory, Kraków
1979 – „Rzeźba roku 1978”, BWA, Kraków
1980 – „Jerzy Bereś. Dokumenty i prace.”, BWA, Piła
1981 – „Jerzy Bereś. Dokumenty manifestacji z lat 1968–1980”, Galeria Krzysztofory, Kraków
1981 – „Jerzy Bereś. Dokumenty”, BWA Lublin
1981 – „Wystawa rzeźb: Ołtarz spełnienia i inne dokumenty Mszy Romantycznej”, Aula Akademii Muzycznej (podczas strajku studenckiego), Kraków
2005 – „Odtworzenie Ołtarza spełniania”, Galeria Krzysztofory, Kraków
2014 – „Polscy radykalni performerzy 1967–1989”, Galeria Bielska BWA, (17.05 – 8.06.2014); (prezentacja dzieła zrekonstruowanego w 2005 roku)
2023 – „Stany przejściowe” – wystawa z Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała (13.01.2023 – 03.03.2023).