Panna na fali

Opis

Rzeźba stojąca, w kolorystyce biało-różowej, wykonana z dwóch płaskich płaszczyzn sklejki o fantazyjnie wyciętych brzegach. Obie formy, włożone jedna w drugą pod kątem prostym, tworzą stabilną konstrukcję. Płaszczyzny wyklejone płótnem pomalowane są w biało-różowy deseń imitujący fale.

Interpretacja

Rzeźba „Panna na fali” jest lekką, dowcipną wypowiedzią artystki z użyciem charakterystycznych dla niej różów i wyprofilowanej sklejki, z elementami odwołującymi się do anatomii kobiety, z drugiej zaś strony będąca elementem fallicznym, a dodatkowo nawiązującym do motywu wody, jednego z ulubionych tematów artystki.

Bibliografia

– Katalog wystawy: „Maria Pinińska-Bereś 1931–1999”, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier sztuki w Krakowie, 1999, s. 68
– Zakupy dzieł do Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA w 2015 roku ze środków MKiDN www.galeriabielska.pl/?d=details&sek=&idArt=2243 (dostęp: 1.12.2015)
– Nowe dzieła w Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA, https://galeriabielska.culturalspot.org/exhibit/nowe-dzie%C5%82a-w-kolekcji-sztuki-galerii-bielskiej-bwa-2015/kAICC4Ir6ffpKw (dostęp: 21.12.2015)
– Rozbudowa Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA w roku 2015, https://es-la.facebook.com/galeriabielska/ (dostęp: 25.01.2015)
– „Pełna Kultura” Bielski Magazyn Aktualności, czerwiec 2016, s. 12
– folder „Pokaz 4.” (1). Kolekcja Sztuki Galerii Bielskiej BWA, Galeria Bielska BWA, (23.06–28.08.2016), reprodukcja pracy s. 1, 5.

Wystawy

1999 – „Maria Pinińska-Bereś 1931–1999”, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie (listopad/grudzień 1999)
2000 – „Maria Pinińska-Bereś. 1931–1999”, retrospektywa, Galeria Bielska BWA (8.01– 30.01.2000)
2000 – „Maria Pinińska-Bereś 1931–1999”, Galeria Miejska Arsenał w Poznaniu (luty/marzec 2000)
2001 – „Maria Pinińska-Bereś. 1931–1999”, Bałtycka Galeria Sztuki Współczesnej w Słupsku, (6.04–30.04.2001).
2011 – „Trzy róże”, Galeria Labirynt, Lublin
2012 – Maria Pinińska-Bereś, „Imaginarium cielesności”, PGS Sopot
2014 – Maria Pinińska-Bereś, Jerzy Bereś, Galeria Monopol, Warszawa
2016 – „Pokaz 4.” Kolekcja Sztuki Galerii Bielskiej BWA, Galeria Bielska BWA, (23.06–28.08.2016)
2017 – „Doświadczenie ciała” – prace z Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA w Bielsku-Białej Galeria BWA MOS w Gorzowie Wlkp. (7.10–12.11.2017)
2020 – Maria Pinińska Bereś – wystawa w ramach projektu „Klasycy sztuki współczesnej”, przygotowanej przez Galerię Sztuki Współczesnej w Opolu we współpracy z Fundacją im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia. Kurator wystawy – Jerzy Hanusek, Galeria Sztuki Współczesnej w Opolu (9.10–11.11.2020)
2023 – "Stany przejściowe" – wystawa z Kolekcji Sztuki Galerii Bielskiej BWA, Galeria Bielska BWA, Bielsko-Biała (13.01.2023 – 03.03.2023).

Audiodeskrypcja

Rzeźba Marii Pinińskiej-Bereś o tytule „Panna na fali”.
Powstała w 1989 roku w technice łączącej sklejkę, płótno i akryl.
Wysokość 145 cm, szerokość 95 cm, głębokość 145 cm

Zbiory Galerii Bielskiej BWA

Biało-różowa rzeźba z dwóch płyt sklejki, częściowo nasuniętych od góry jedna na drugą, i krzyżujących się pod kątem prostym. Pionowo wznosząca się, górna sklejka o kształcie wąskiego trójkąta prostokątnego, o zaokrąglonym szczycie, nasunięta prostopadle na dolną o falistym zarysie. W obłym szczycie górnej sklejki, małe, eliptyczne wcięcie. Z jednej strony trójkąt pomalowany trzema  odcieniami różu zwieńczonymi bielą, tworzącymi lekko faliste, poziome pasy o różnej szerokości. Od dołu najwęższy i najciemniejszy, stopniowo rozjaśnia się do jasnoróżowego,  przechodzącego w biel. Na bieli różowy, kaligrafowany napis „Panna na Fali”. Pod białym pasem, do pionowej krawędzi trójkąta, przytwierdzony wystający, różowy uchwyt w kształcie litery „U”. Poniżej niego po przekątnej, na jasnoróżowym pasie mały, podłużny otwór, przebijający sklejkę na wylot. Z drugiej strony sklejki otwór wyłania się przez wycięcie w białym płótnie, przesłaniającym niemalże całą powierzchnię. Płótno około 20 centymetrów od szczytu, zwinięte w rulon, przyklejony po przekątnej. Na końcach rulonu minimalnie wystają końce szarej, grubej rurki. Prostokątny trójkąt dolną krawędzią, prostopadle nasunięty jest na górną krawędź dolnej, jasnoróżowej sklejki. Jej kształt po obu stronach trójkąta, zarysowuje pojedyncze fale różnej wielkości. Od płóciennej strony małą i prosto uciętą, z drugiej strony większą, ostrym końcem opadającą do podłogi. Na większej fali bliżej trójkąta, przy jej dolnej, prostej krawędzi tuż nad podłogą, doklejone obok siebie dwie płaskie, jasnoróżowe krople ze sklejki, większa i mniejsza. Nad nimi ciemniejszym odcieniem różu domalowana trzecia, najmniejsza. Po drugiej stronie fali, do jej grzbietu, doklejony rzeźbiony fragment cienkiego, dekoracyjnego obramowania, wyprofilowanego w fale i zawijasy. Pomalowane ciemniejszym odcieniem różu, podobnie jak grzbiet mniejszej fali, wyraźnie zarysowują się na jasnoróżowym tle.

W twórczości Marii Pinińskiej-Bereś od lat 60. ważnym motywem jest odejście od dosłownej formy rzeźbiarskiej, w stronę poetyckiej, nierzadko abstrakcyjnej gry ze znaczeniami. Cechą rozpoznawczą jej prac i autorskim kolorem prac stał się różowy. Za jego pomocą, wykorzystując m.in. sklejki oraz miękkie tkaniny artystka często tworzyła prace, które zachęcały do dyskusji o seksualności, intymności, stereotypach w postrzeganiu płci, głównie żeńskiej. Tematy te w jej pracach pojawiały się w postaci czułych niejednoznacznych instalacji, chociaż wiele z nich wykonała z przymrużeniem oka, podkreślając śmieszności erotycznych uwikłań. „Panna na fali” jest taką lekką, dowcipną wypowiedzią Marii Pinińskiej-Bereś zespalającą ze sobą motyw falliczny z waginalnym, dodatkowo nawiązując do motywu wody, jednego z ulubionych tematów artystki. 

Maria Pinińska-Bereś urodziła się w 1931 roku w Poznaniu, zmarła w 1999 roku w Krakowie. W latach 1950-1956 studiowała na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie w pracowni Xawerego Dunikowskiego. Wspólnie z jej mężem i artystą Jerzym Beresiem w 1962 roku zainicjowała cykliczne wystawy-konkursy Rzeźba Roku, które odbywały się regularnie przez niemal 20 lat. Od 1979 roku była członkinią Grupy Krakowskiej. Była znaną i cenioną rzeźbiarką, performerką, autorką instalacji oraz environment.